Według definicji WHO udar mózgu to nagłe wystąpienie ogniskowych lub globalnych zaburzeń czynności mózgu, trwajace dłuzej niż 24 godziny i wynikające z przyczyn naczyniowych.
Powyższa definicja nie obejmuje zaburzeń o charakterze przemijającego niedokrwienia mózgowego (TIA, Transient Ischaemic Attack).
nagłe zaburzenia czucia po jednej stronie ciała (niedoczulica połowicza) lub drętwienie połowy ciała
nagłe zaburzenia mowy (mowa bełkotliwa, utrata zdolności mówienia, trudności w zrozumieniu mowy)
wykrzywienie twarzy po jednej stronie, szczególnie widoczne jest opuszczenie kącika ust
nagłe zaburzenia widzenia-charakterystyczne jest niedowidzenie na jedno oko lub niedowidzenie polowy pola widzenia
nagłe osłabienie kończyny lub kończyn po jednej stronie (niedowlad polowiczy)
nagłe zawroty głowy z towarzyszącymi zaburzeniami w utrzymaniu rownowagi, nagłymi upadkami, czasami z podwójnym widzeniem, kłopotami z orientacją i zaburzeniami swiadomości
Udar niedokrwienny mózgu jest wywołany zamknięciem lub zwężeniem światła naczyń wewnątrzmózgowych albo doprowadzających krew do mózgu lub występuje wskutek zaburzeń hemodynamicznych powodujących spowolnienie przepływu mózgowego.
Prowadzi to do zaburzenia utlenowania oraz odżywiania komórek nerwowych mózgu a w następstwie do ich obumarcia. Obszar niedokrwienia zależy od wielkości zablokowanego naczynia.
Udar krwotoczny mózgu powstaje wskutek rozerwania naczynia mózgowego, powodując wynaczynienie krwi w obrębie mózgowia (powikłanie nadciśnienia tętniczego) lub do przestrzeni podpajeczynówkowej (najczęściej związane z tętniakiem).
Przemijające, ogniskowe zaburzenie funkcji neurologicznych spowodowane przemijającym, ostrym niedokrwieniem mózgu, którego obraz kliniczny jest podobny do udaru mózgu. Objawy ustępują w ciągu 24 godzin.
niedowład (osłabienie siły mięśniowej) lub porażenie jedno- lub obustronne
wzmożone napięcie mięśniowe
brak lub zaburzenie odruchów skórnych
zaburzenia równowagi
zaburzenia czucia głebokiego. Czucie głebokie to czucie pozycji, w jakiej znajduje się dana część ciała, czyli np. przy zamknietych oczach czujesz, że ręka lub noga są uniesione.
ilościowe zakłócenia czucia, w których wrażliwość na określone bodźce (np. ból) może wzrastać lub maleć aż do całkowitego zaniku,
jakosciowe zaklócenia czucia, w których bodźce odbierane są inaczej niż zwykle, np. ból nie da sie dokladnie zlokalizować,
zaburzenia czucia bólu i temperatury przy prawidłowym odczuwaniu dotkniecia i zachowanym czuciu glebokim.
Afazja, występuje wtedy kiedy uszkodzony zostaje obszar w mózgu odpowiedzialny za mowę. Afazja występuje przy uszkodzeniu tzw. półkuli dominujacej. Może objawiać się zaburzeniami rozumiena mowy (afazja czuciowa), niemożnością wypowiadania słów i zdań (afazja ruchowa), lub kombinacją wymienionych.Towarzyszyć jej mogą trudności w czytaniu, pisaniu i liczeniu.
Apraksja jest zaburzeniem neurologicznym, polegającym na niezdolności do wykonania złożonych i wcześniej wyuczonych precyzyjnych i zamierzonych ruchów czy gestów. Przy czym u chorego nie występuja zaburzenia koordynacji ruchowej, osłabienie siły mięśniowej, zaburzenia czucia.
wiek (55+)
płeć (częściej mężczyzni)
rasa (czarna)
czynniki genetyczne
| nadciśnienie | migotanie przedsionków | palenie tytoniu |
| cukrzyca | zwężenie tętnicy szyjnej | choroby naczyń |
| otyłość | podwyższony cholesterol | bezdech senny |
| migrena | nadużywanie alkoholu | dna moczanowa |
| zakażenia | niedoczynność tarczycy | uraz tętnicy |
| narkotyki | zaburzenia krzepnięcia | przebyty TIA |
Na szczęście występuje on w młodym wieku dość rzadko, u okolo 3 osob/100000/rok. Wśród tych pacjentów udar niedokrwienny stanowi od 30% do 50%
Czynniki ryzyka wystąpienia udaru u pacjentów w wieku rozwojowym są znacznie mniej poznane niż u dorosłych. Mimo dużego postępu wiedzy i wykonywanych badań, przyczyna udaru mózgu wśród młodych pacjentów pozostaje nieznana w 20%-30%. Należy jej jednak szukać za wszelką cenę, bowiem niektóre choroby mogą powodować nawrotowe udary.
wrodzone wady serca
nabyte wady serca (zapalenie wsierdzia i mieśnia sercowego, chorobę reumatyczną, kardiomiopatię, zaburzenia rytmu serca),
układowe choroby naczyń
choroby zapalne o różnej etiologii i lokalizacji
zaburzenia krzepniecia krwi
zaburzenia w budowie i funkcji ścian naczyń krwionośnych
anomalie naczyn mózgowych (tętniaki, naczyniaki)
urazy głowy a także urazy odległych części ciała
Najczęściej są to zaburzenia świadomości, kontaktu z otoczeniem, zaburzenia mowy, zaburzenia czucia, objawy ruchowe pod postacią osłabienia siły mięśniowej lub niedowładów.
Objawem ostrych zaburzeń naczyniowych jest najczęściej napad padaczkowy. Do innych objawów należą: drażliwość lub senność, zaburzenia oddychania, często uwypuklenie ciemiączka. U małego dziecka niedowłady mogą nie być widoczne od początku wystąpienia udaru.
Zdecydowanie łatwiej rozpoznać objawy udaru u dziecka starszego (niedowład, inne objawy ogniskowe), często jednak zostają one przeoczone w pierwszej fazie, bowiem wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że u dziecka może wystąpić tak poważne schorzenie, jak udar mózgu.
W każdym wieku udar mózgu jest stanem zagrożenia życia. Przy braku odpowiedniego postępowania może szybko doprowadzić do niewydolności oddechu , krążenia i funkcji ośrodkowego układu nerwowego. Od szybkości działań diagnostyczno-terapeutycznych zależy życie pacjenta i jego stan po ustąpieniu ostrych objawów uszkodzenia mózgu.
Z tego powodu ważne jest, aby pacjent znalazł się w szpitalu w jak najkrótszym czasie od wystąpienia niepokojących objawów sugerujących udar.
